1. Dàn ý phân tích tượng sóng trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh sơ lược:
a. Mở bài:
‐ Giới thiệu đôi nét về tác giả, tác phẩm
‐ Xuân Quỳnh là nữ thi sĩ giàu bản sắc trong nền thơ ca đương đại Việt Nam.
‐ “Sóng” là một bài thơ tình đặc sắc thể hiện tình yêu nồng nàn, tha thiết của người con gái trong mối tình đầu.
‐ Giới thiệu khái quát về hình ảnh sóng: Hình ảnh sóng thể hiện trạng thái người phụ nữ trong tình yêu với chất trữ tình trong sáng.
b. Thân bài:
Luận điểm 1: Sóng – quy luật và bản chất của người phụ nữ trong tình yêu.
‐ Sóng cũng giống như người phụ nữ trong tình yêu, có lúc “dữ dội”, có lúc “mềm mại”.
– Sóng mang những tính chất trái ngược nhau: dữ dội – dịu dàng, ồn ào – êm đềm, đó cũng là bản chất của người phụ nữ khi yêu (dữ dội mà sâu lắng).
‐ Sóng không hài lòng với cuộc sống gò bó, “không hiểu mình”, chính vì vậy mà luôn luôn khao khát và say đắm đi tìm đại dương. → Khát khao đạt được tình yêu mãnh liệt của người phụ nữ, sẵn sàng từ bỏ khoảng không gian nhỏ hẹp để đến nơi rộng rãi hơn.
‐ Trước thời điểm “ngày xưa – ngày sau”, sóng bao giờ cũng sôi nổi, khao khát không gian bao la, rộng lớn, vươn tới tình yêu.
‐ Như sóng, trái tim tuổi trẻ luôn khao khát tình yêu nồng nàn, “bồi hồi trong lồng ngực”, quy luật muôn thuở là vậy.
Luận điểm 2: Sóng – Suy nghĩ về cội nguồn của tình yêu.
‐ Xuân Quỳnh cố cắt nghĩa tình yêu nhưng không thành.
Xuân Quỳnh đang đi tìm cội nguồn của sóng “Sóng từ đâu đến” đồng thời thể hiện sự trăn trở, muốn tìm lại chính mình, người mình yêu và tình yêu.
‐ Người nghệ sĩ tự hỏi và tự giải thích qua quy luật tự nhiên: “sóng bắt đầu từ gió…” nhưng nguồn gốc của sóng và tình yêu thì vừa huyền bí vừa khó lý giải. → Lời tỏ tình hồn nhiên nhưng sâu sắc.
Luận điểm 3: Sóng – nỗi nhớ, sự thủy chung của người phụ nữ trong tình yêu.
‐ Nỗi nhớ của sóng bao phủ tất cả các chiều không gian: “dưới lòng sâu – trên mặt nước”, khoảng thời gian “ngày – đêm”, hình ảnh nhân hóa “không ngủ được” càng nhấn mạnh nỗi nhớ. → Nỗi nhớ luôn cháy bỏng, khắc khoải trong lòng người.
‐ Không chỉ gián tiếp thể hiện nỗi nhớ qua sóng mà tác giả đã trực tiếp bày tỏ nỗi nhớ “lòng em nhớ anh”, nỗi nhớ luôn thường trực trong tâm trí, ăn sâu vào tiềm thức của em “cả trong mơ lẫn khi thức”.
‐ Nghệ thuật tương phần “xuôi – ngược”, điệp ngữ “dẫu”, “vẫn”, “về” gợi lên hành trình của sóng trên biển và hành trình tình yêu của người phụ nữ giữa cuộc đời.
‐ Trái tim chung thủy của người phụ nữ, niềm tin đợi chờ trong tình yêu, “hướng về anh một phương”, dù ở đâu cũng nghĩ đến “anh” hết lòng.
‐ Quy luật tất yếu của trăm nghìn ngọn sóng thì dù có muôn vàn sóng gió cũng sẽ tìm được “bến bờ”, cũng như người phụ nữ khi yêu luôn đi tìm người mình yêu, đi tìm tình yêu đích thực, dù phải vượt qua nhiều trở ngại phải vượt qua, nhiều thử thách.
Luận điểm 4: Sóng – khao khát tình yêu vĩnh cửu
‐ Sóng là nỗi băn khoăn, trăn trở của người phụ nữ vì sự nhỏ bé của mình trước cuộc đời rộng lớn, vì sự giới hạn của tình yêu trước thời gian vô tận, sự hay thay đổi của lòng người trước những thăng trầm của cuộc đời.
– Niềm tin và hi vọng mãnh liệt vào sức mạnh của tình yêu, như mây có thể vượt biển bao la, vẫn ẩn sâu trong ý thơ.
‐ Sóng là biểu tượng của tình yêu mãnh liệt, bền lâu: khát khao được “tan biến” trong “trăm ngọn sóng” để được sống trọn vẹn trong “biển lớn tình yêu” để tình yêu ấy trường tồn, vĩnh cửu.
‐ Đây cũng là mong muốn chia sẻ, gắn kết tình yêu nhỏ với tình yêu lớn.
c. Kết bài:
‐ Khái quát ý nghĩa hình tượng sóng.
‐ Cảm nhận của em về hình tượng sóng.
2. Dàn ý phân tích tượng sóng trong bài thơ Sóng chi tiết:
a. Mở bài:
‐ Giới thiệu về tác giả và tác phẩm “Sóng”.
‐ Hình tượng sóng là hình tượng xuyên suốt bài thơ.
b. Thân bài:
– Sóng là hình tượng trung tâm của tác phẩm, song hành cùng hình tượng em
– Thể hiện quy luật của tình yêu, nỗi khát khao, trăn trở về tình yêu và một niềm ước mong về một tình yêu vĩnh cửu, trường tồn.
Sóng – mang bản chất, quy luật của một người phụ nữ đang yêu (2 khổ đầu):
‐ Khổ 1: được tạo nên bởi những cặp từ đối lập “dữ dội – dịu êm, ồn ào – lặng lẽ”: bản chất của người con gái đang yêu, lúc nhẹ nhàng, đằm thắm, khi lại dữ dội, mạnh mẽ.
– Những tính chất này song hành cùng sống trong tâm hồn của người con gái.
→ Với nhiều trạng thái, xúc cảm khác nhau, hình tượng sóng biểu tượng cho tâm hồn và bản chất của người phụ nữ, ẩn chứa trong tấm lòng người phụ nữ khát vọng tình yêu.
– Hai câu sau: “sông”: biểu tượng cho nơi chật hẹp, không thể thấu hiểu những khát vọng mãnh liệt của sóng, nên con sóng đã quyết liệt tìm đến với “bể” lớn.
→ Khát vọng được vươn tới tình yêu to lớn, đích thực của người phụ nữ, để có thể thấu hiểu được tâm vóc, bản chất của mình → bản lĩnh kiêu hãnh của người phụ nữ.
→ Yêu không phải bó hẹp trong một thứ xúc cảm, nó là sự thức tỉnh, là ý thức có được tình yêu, vươn tới những chân trời cao rộng hơn.
– Khổ 2: “Ôi con sóng..vẫn thế” Ở đây tác giả so sánh con sóng của ngày xưa và con sóng của ngày nay, từ đó nhận ra rằng muôn đời sóng vẫn như thế, mãnh liệt, khát khao được vùng vẫy ở nơi rộng lớn.
‐ “Nỗi khát …ngực trẻ” Cũng như sóng, trái tim của người phụ nữ khi yêu cũng luôn bồi hồi, khao khát tình yêu đích thực → đây chính là quy luật Vĩnh hằng.
→ Trong hai khổ thơ đầu, hình tượng sóng diễn tả tình cảm tha thiết, rạo rực của một trái tim người phụ nữ khi yêu với giai điệu nhẹ nhàng, êm ái, lúc dồn dập, mạnh mẽ. Âm điệu thơ dạt dào như tiếng sóng vỗ vào bờ, qua đó hể hiện quy luật của tạo hóa và con người.
Sóng – sự trăn trở về cội nguồn của tình yêu (2 khổ tiếp):
‐ Đứng trước biển lớn, người con gái băn khoăn tự hỏi chính mình nguồn cội của sóng, cũng băn khoăn khám phá chính mình, về người mình yêu và “biển lớn” tình yêu.
– “Sóng bắt … nữa” Nhà thơ tặt câu hỏi, tự trả lời theo lý giải của chính mình . Sóng trở thành tình yêu, nỗi khát vọng cháy bỏng của thi sĩ, “Gió” là khởi nguồn của “sóng”, “gió” đến từ đâu thì không ai rõ giống như không thể lý giải tình yêu bắt đầu từ khi nào.
→Nguồn cội của “sóng”, của tình yêu thật khó lý giải “từ nơi…lên”, thật bí ẩn.
Nỗi nhớ trong tình yêu của người phụ nữ và tấm lòng thủy chung, tin tưởng:
– Con sóng cứ liên tiếp nối nhau xô vào bờ, tượng trưng cho nỗi nhớ bờ của sóng, từ bất cứ nơi nào cũng trào lên xô vào bờ “Con sóng …cách trở.
→ Phạm vi không còn ở biển cả mênh mông mà còn mở rộng ra cả không gian và thời gian (dưới lòng sâu – trên mặt biển, ngày – đêm).
– Hình tượng sóng ở đây giống như thực thể sống, nhà thơ đã nhân hóa nó trở lên sống động, con sóng ấy không chỉ nhớ bờ dạt dào mà còn thao thức “không ngủ được”.
→ Nhấn mạnh nỗi nhớ thương da diết, biểu tượng cho tình yêu của người phụ nữ, luôn mãnh liệt, tha thiết, dạt dào như sóng biển.
– “lòng em …thức” Người phụ nữ – nhân vật trữ tình đang bộc lộ trực tiếp nỗi nhớ qua lời thổ lộ → Nỗi nhớ ấy vô vùng mãnh liệt đến mức ăn sâu vào tiềm thức của người con gái, đến mơ cũng tưởng như đang thức.
→ Ở đây, sóng trở thành phương tiện biểu hiện cho tình yêu mãnh liệt của người phụ nữ đang yêu.
– Cặp từ đối xứng đối lập “xuôi – ngược”, điệp từ “dẫu”, “về” được nhà thơ sử dụng gợi lên hình ảnh của những con sóng và hành trình của nó ngoài đại dương → con sóng cũng giống như người phụ nữ cứ mải miết trong hành trình tìm kiếm tình yêu đích thực của mình.
– Cuối cùng thì dù ở nơi nào, lòng em cũng hướng về “anh” chờ đợi, thủy chung và tin tưởng, bằng tất cả sự chân thành và trái tim nồng nhiệt.
– “dẫu muôn …trở” Giống như con sóng ngoài biển luôn vỗ vào bờ, tìm đến với bờ thì tình yêu của “em” cũng sẽ vượt qua tất cả những khó khăn, thử thách để đến được với “anh ” – tình yêu đích thực của mình.
→ Hình tượng con sóng biểu tượng cho tình yêu mãnh liệt, tha thiết của người phụ nữ. Hình ảnh những con sóng vượt những ngăn cách trở ngại để vỗ vào bờ như người con gái vượt qua biết bao khó khăn để tìm được tình yêu đích thực.
-
Khát vọng tình yêu vĩnh cửu qua hình tượng sóng:
‐ Nhân vật trữ tình cảm nhận được sự nhỏ bé, hữu hạn của mình trước thời gian “Cuộc đời ..qua”, đây cũng là sự trăn trở về lòng người trước cuộc đời “như biển …xa”.
– Thế sâu trong đó, vẫn là niềm tin mãnh liệt về một tình yêu vững bền cùng thời gian, về sức mạnh của tình yêu sẽ vượt qua biển rộng.
– Ở khổ thơ cuối, sóng là hình tượng của tình yêu mãnh liệt với khát vọng được trường tồn mãi mãi. Khát vọng được tan ra, hòa mình vào biển lớn để trở lên bất diệt và đây có lẽ là khát vọng mạnh mẽ nhất của người phụ nữ.
→ Hình tượng sóng trong bài thơ được gợi ra liên tiếp biểu tượng cho người phụ nữ khi yêu, mãnh liệt và dạt dào, êm dịu, đằm thắm, khát vọng tìm được tình yêu đích thực, bất diệt. Bài thơ là tiếng lòng của người phụ nữ mong muốn vượt qua giới hạn của mình để hướng tới tình yêu đích thực.
c. Kết bài:
Khẳng định ý nghĩa của bài thơ.
3. Phân tích hình tượng sóng trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh hay nhất:
Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ xuất sắc nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại, thơ của bà luôn tràn đầy những cảm xúc đáng suy ngẫm, những lúc hạnh phúc và đau khổ, đặc biệt khi bà viết về tình yêu trên cương vị một người phụ nữ đã từng đổ vỡ trong hôn nhân mà đã tìm được hạnh phúc mới với thiên chức làm mẹ và sự dịu dàng ngọt ngào của một người vợ. Xuân Quỳnh nổi tiếng với nhiều bài thơ như Thuyền và biển, Hoa cỏ tháng năm, Tự hát, Nói với anh… với giọng thơ ấm áp, dịu dàng và trẻ trung. Trong số đó, Sóng cũng là một bài thơ xuất sắc viết về chủ đề tình yêu, mà hình tượng con sóng tượng trưng cho hình ảnh người thiếu nữ đi tìm tình yêu, đi tìm hạnh phúc, tràn đầy nhiệt huyết, đam mê nhưng cũng e ấp, từng trải.
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Trong sóng luôn tồn tại hai tính cách trái ngược nhau, một bên là ồn ào, dữ dội, cuồng nhiệt và một bên là sự bình lặng, ít nói và dịu dàng, nhưng có một điều là sóng luôn chất chứa một khát khao được thấu hiểu và sẻ chia. Sóng sẵn sàng rời dòng sông hẹp rất êm đềm để vào biển lớn, tìm cảm giác mới, tự do đung đưa, như những khát khao lớn lao trong tình yêu của người thiếu nữ. Sóng đại diện cho hình ảnh người phụ nữ trẻ hiện đại đối mặt với tình yêu mà vẫn giữ được nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam, bên cạnh đó, Xuân Quỳnh cũng thể hiện mạnh mẽ cái tôi cá nhân của mình. Bởi vậy mà phụ nữ trở nên mạnh mẽ và chủ động hơn trong tình yêu để tìm được hạnh phúc đích thực của đời mình.
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Trong hình ảnh con sóng, vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ được bộc lộ một cách tinh tế, hồn nhiên Ôi con sóng ngày xưa/Và ngày sau vẫn thế” đó là lòng thủy chung son sắt với tình yêu. Trong trái tim của cô gái, những ham muốn đam mê không bao giờ thay đổi và chỉ mãnh liệt hơn và sâu sắc hơn. Sóng không chỉ tượng trưng cho hình ảnh người con gái mà nó còn là sự hiện ra của tình yêu trong mắt Xuân Quỳnh, một tình yêu nồng nàn, trớ trêu và mãnh liệt, những khát vọng tình yêu ấy mặc nhiên là quy luật của tạo hóa, luôn làm lòng người thổn thức.
“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Mỗi con sóng biển mênh mông, như tình yêu của nhà văn, không thể giải thích bằng “Sóng từ đâu đến?”, bằng một cơn gió hay một nơi nào đó không thể diễn tả bằng lời. Tình yêu cũng vậy, không ai lý giải được tình yêu, một khái niệm phức tạp và chứa đựng nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau, nó khiến con người ta hạnh phúc nhưng cũng có lúc đầy đau khổ. Cô gái dường như bất lực trước quan niệm tình yêu đã dậy sóng, thôi thúc người phụ nữ lao mình vào biển lớn của tình yêu, yêu bằng trái tim chân thành và tuyệt vời nhất, bởi tình yêu là cảm xúc của tình yêu. Mọi lời giải thích đều trở nên vô nghĩa trước sức mạnh của nó.
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương
Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Ở những câu thơ sau, lòng chung thủy của người phụ nữ lại được thể hiện qua hình ảnh sóng biển, đó là nỗi nhớ mong của cô gái đối với người yêu, tình yêu sâu nặng ấy khiến cô gái ấy ngày đêm trăn trở, chờ đợi “Cả trong mơ còn thức”. Là sự thủy chung, son sắt một lòng mà dù đi về phương bắc hay phương nam, trái tim anh vẫn chỉ “Hướng về anh một phương”, đầy mong đợi và hi vọng. Ngoài ra, hình ảnh con sóng xa bờ còn gắn liền với những thử thách, khó khăn trong tình yêu, sự nỗ lực, chung sức để đạt được tình yêu. Dù sóng có cách bao xa thì vẫn tìm về bãi cát với một dư âm, như tiếng cười hạnh phúc của đôi lứa yêu nhau.
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Nhưng Xuân Quỳnh dù sống lạc quan, nồng nàn và khao khát yêu đương đến đâu thì trong chị vẫn có một nỗi ám ảnh nhất định về thời gian trôi, đó là nỗi sợ tuổi xuân trôi qua. Chính vì thế nhà văn muốn được sống trọn vẹn, được đắm mình trong hạnh phúc của tình yêu, là khát khao được tan chảy, được đắm mình trong tình yêu trọn vẹn, sâu nặng và vĩnh cửu. Đó là sự kiếm tìm muôn thuở của người phụ nữ trong tình yêu, hạnh phúc lứa đôi, sự thuần khiết, cao đẹp và tính nhân văn sâu sắc.
Sóng Và hình ảnh sóng là một sáng tác độc đáo trong tác phẩm của Xuân Quỳnh. Với hình tượng sóng, bà đã thể hiện một cách hoàn hảo những suy nghĩ trong sáng, ngây thơ của một người phụ nữ đang yêu, với những cảm xúc mãnh liệt, cuồng nhiệt nhưng cũng có lúc điềm tĩnh, dịu dàng. Từ đó, vẻ đẹp của người phụ nữ được bộc lộ một cách tinh tế, khát vọng yêu và được yêu vừa mạnh mẽ vừa rụt rè, đức tính thủy chung truyền thống, khát vọng lớn lao về tình yêu vĩnh cửu.
4. Phân tích hình tượng sóng trong bài thơ Sóng ý nghĩa nhất:
Bàn về chủ đề tình yêu trong thơ nói chung và thơ Xuân Quỳnh nói riêng Sóng – bài thơ tình nổi tiếng của Xuân Quỳnh. Hình ảnh sóng tượng trưng cho trạng thái của người phụ nữ đang yêu, đầy chất trữ tình trong sáng.
Hình tượng “sóng” được lặp đi lặp lại xuyên suốt nhạc điệu của bài thơ. Hình tượng sóng diễn tả những cảm xúc, sắc thái tình cảm của một trái tim cháy bỏng yêu thương, vừa phong phú, đa dạng, vừa nồng nàn, vừa sống động. Hình ảnh sóng hiện lên với những nhịp điệu tinh tế nhất, có lúc sôi sục, lúc nhẹ nhàng, lúc sâu lắng. Cũng như nhịp sóng biển còn có nhịp sóng cảm xúc của một trái tim khao khát yêu đương.
Nhà thơ dùng thể thơ năm câu chậm rãi, lời thơ uyển chuyển liền mạch ít ngắt nhịp. Sự trở đi trở lại của hình tượng sóng, thủ pháp điệp ngữ, điệp ngữ cấu trúc, điệp từ… đã tạo nên một giai điệu của những làn sóng, những đợt sóng chồng lên nhau, tràn ngập sự náo nhiệt, nhưng lại có lúc bình tĩnh, êm dịu.
Hình tượng sóng mang ý nghĩa tượng trưng cho tình yêu và tâm trạng của nhân vật trữ tình (người phụ nữ) của bài thơ.
Sóng là biểu tượng cho sự bí ẩn của tình yêu, tượng trưng cho sự khao khát tình yêu lớn lao, tình yêu mãnh liệt.
Khổ thơ đầu thể hiện hai trạng thái của sóng cũng là hai trạng thái của tình yêu tưởng như đối lập nhưng lại rất thống nhất (dữ dội – mềm mại; yên tĩnh ồn ào). Đây là bí ẩn của tình yêu. Như sóng, người ta tìm đến tình yêu để hiểu rõ hơn về mình (Sóng không hiểu mình / Sóng tìm mình trong đại dương).
Khổ thơ thứ hai là sự phát hiện ra sự tương đồng giữa sóng và quy luật muôn thuở của tình yêu. Sóng “ngày xưa” – sóng trong quá khứ và sóng “ngày sau” ‘ sóng hiện tại vẫn thế giống như “nỗi khát vọng tình yêu/ bồi hồi trong ngực trẻ”.
Ở khổ thơ thứ ba và thứ tư, tác giả giải thích về sự tạo thành của sóng và sự khởi đầu của tình yêu. Cái hay của câu thơ là sự buông xuôi của nhận thức, là sự bất lực của lý trí (Em cũng không biết nữa/ Khi nào ta yêu nhau).
Sóng là biểu tượng của nỗi nhớ trong tình yêu của người phụ nữ Sóng thao thức trong mọi chiều không gian và thời gian “Lòng em nhớ đến anh/Cả trong mơ còn thức.” Nhà thơ dùng những liên tưởng đan xen để đồng nhất giữa “sóng” và “em”.
Sóng là biểu tượng cho lòng thủy chung trong tình yêu của người phụ nữ. Nhà thơ sử dụng cấu trúc “dẫu – thì” với các phép đối “xuôi – ngược”, “bắc – nam” để khẳng định rằng “Nơi nào em cũng nghĩ/Hướng về anh một phương.” Ngoài việc khẳng định về tình yêu chung thủy, Xuân Quỳnh còn muốn nói đến thử thách của tình yêu. Tình yêu cho ta sức mạnh để vượt qua thử thách và qua thử thách tình yêu càng thêm bền chặt.
Sóng tượng trưng cho những lo lắng, khắc khoải trong lòng người con gái đang yêu. Đó là sự trăn trở cho kiếp người, cho những giới hạn của tình yêu.
Con sóng tượng trưng cho khát vọng bền chặt của tình yêu. Bài thơ sử dụng đại từ có tính ước lệ (trăm, ngàn) và hình ảnh thuộc về cái vô hạn (biển, sóng). Khát khao của tâm hồn người phụ nữ đang yêu thật mãnh liệt. Đó là khát vọng của muôn đời, của mọi người, là khát vọng của những giá trị nhân văn cao đẹp sâu sắc.
Sóng không phải là một hình tượng mới, nhưng trở thành một vẻ đẹp rất riêng trong cảm nhận của hồn thơ Xuân Quỳnh. Với hình ảnh sóng, Xuân Quỳnh có thể nói lên những điều bình dị nhưng sâu sắc đối với tâm hồn người phụ nữ đang yêu. Khát vọng tình yêu được gửi gắm trên làn sóng chân thành, khẩn thiết, nồng nàn và rất nhân văn.
5. Phân tích hình tượng sóng qua bài Sóng của Xuân Quỳnh:
Xuân Quỳnh là nhà thơ của tình yêu. Các tác phẩm của chị chủ yếu nói về tình yêu, những khát vọng vọng bình dị trong cuộc sống đời thường. Đặc biệt “Sóng” có lẽ là bài thơ hay nhất, khi nhà thơ đã xây dựng được hai hình ảnh “sóng” và “em” rất đẹp.
Xuân Quỳnh đã tạo nên hình ảnh “sóng” và “em”, có lúc tách ra để suy tư, thể hiện nét tương đồng, có lúc hòa nhập để tạo nên sự cộng hưởng, âm vang.
Thứ nhất, tính cách và khát vọng của “sóng” và “em”. Hình ảnh “sóng” đã đánh thức một hồn thơ phong phú, hồn nhiên, sôi nổi và qua đó, Xuân Quỳnh có cơ hội thể hiện rất tốt tâm trạng của người con gái đang yêu hay chờ đợi tình yêu. Trạng thái của sóng cũng là một bầu không khí của tình yêu, một khát khao lớn lao, mạnh mẽ về tình yêu chân thành. Hành trình của sóng từ sông ra biển, nó gập ghềnh, gợn sóng như tình cảm của những cô gái đang yêu tha thiết với nỗi nhớ, nhưng đôi khi nỗi nhớ, niềm khao khát ấy lại trở thành con sóng tình trong tim của họ:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Sóng mạnh mẽ và năng động. Sóng muốn tìm nơi rộng rãi, dạt dào, chỉ khi nào biển rộng trời cao, sóng mới vùng vẫy để tìm cho mình một nghị lực sống thực sự mạnh mẽ với những khát khao lớn lao. Sóng sẵn sàng bỏ lại những thứ không thuộc về mình và đến những nơi có tiếng gọi của tình yêu. Sóng – biểu tượng của tình yêu, việc miêu tả con sóng luôn thay đổi cũng là biểu hiện cho sự phức tạp, đa dạng và khó hiểu của tình yêu.
Cảm xúc yêu thương “em” và “sóng” nối tiếp nhau. Để tìm được tình yêu đích thực, sóng ra biển lớn. Một con sóng ra biển, đại dương phải hiểu mình. Em “muốn” đến bên anh, để hiểu hơn về tâm hồn em về con người thật của mình. Những câu hỏi của “em” dường như chỉ nhấn mạnh “khi nào chúng ta sẽ yêu nhau”.
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Đặc biệt lời thơ “Khi nào ta yêu nhau” đã diễn tả đúng tình cảm của những con người được sống trong tình yêu đẹp. Nỗi nhớ tình yêu gặm nhấm, choán cả không gian, vượt cả chiều sâu, chiều rộng, trải dài theo thời gian:
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”
Không những thế, đó là nỗi nhớ, là lòng thủy chung chung của “sóng” và “em”. Thật tự nhiên và thơ mộng, con sóng khao khát bờ nên con sóng ngày đêm vỗ về, con sóng không ngừng nghỉ với thời gian và đại dương. Cũng như bến đợi thuyền, thuyền cũng cần bến, lòng người con gái luôn nhớ mong:
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Đến đây, tác giả không còn nhắc đến hình ảnh sóng nữa mà nói luôn “Lòng em nhớ đến anh/Cả trong mơ còn thức”. Tình yêu là thế, sức mạnh của tình yêu kỳ diệu như thế. Tình yêu của một cô gái mạnh mẽ và cuồng nhiệt. Sóng xa vẫn tìm về bờ, cũng như anh và em vượt bao khó khăn để gặp nhau, sống trong hạnh phúc viên mãn:
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng nhỏ
Con nào cũng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Một cô gái bày tỏ lòng mình một cách chân thành, âu yếm, dịu dàng. Sự chân thật và chung thủy là dấu hiệu của tình yêu:
“Dẫu xuôi về phương Bắc
…
Hướng về anh một phương”
Không những thế, sóng còn cho thấy “lòng người con gái chỉ một lòng” hướng về “phương anh”, khát khao được sống trọn vẹn trong tình yêu chung thủy cao đẹp. Con sóng này suy cho cùng cũng nói lên khát vọng được sống trọn vẹn trong tình yêu mãi mãi của nhà văn.
Cuối cùng, khát vọng tình yêu vĩnh cửu của em là được như sóng tan trong biển lớn: Sóng muốn hòa vào biển lớn, như em muốn hòa cùng anh làm một. Như trăm ngàn con sóng nhỏ trong đại dương bao la, muốn được hòa vào biển lớn yêu thương:
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Nhà thơ Xuân Quỳnh đã giúp người đọc hiểu rõ hơn tâm hồn sâu sắc, mãnh liêt nhưng cũng rất dịu dàng, tha thiết của những người phụ nữ đang yêu thông qua hình ảnh “sóng” và “em”.
