1. Đề đọc hiểu Bến quê của Nguyễn Minh Châu:
Đọc đoạn trích dưới đây và trả lời các câu hỏi:
“Bên kia những hàng cây bằng lăng, tiết trời đầu thu đem đến cho con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra. Vòm trời cũng như cao hơn. Những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông, và cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian nhà bác Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non – những màu sắc thân thuộc quá như da thịt, như hơi thở của đất màu mỡ. Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến – cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình.”
Câu 1: Đoạn văn trên trích trong tác phẩm nào? Của ai? Nêu hoàn cảnh sáng tác.
Câu 2: Đoạn văn trên sử dụng phương thức biểu đạt chính nào?
Câu 3: Nội dung chính của đoạn văn đề cập đến vấn đề gì?
Câu 4: Trong đoạn văn, tác giả đã diễn tả nội tâm nhân vật bằng cách nào?
Câu 5: Đoạn văn diễn tả tâm trạng gì của nhân vật Nhĩ?
Câu 6: Nêu ý nghĩa cách sử dụng các từ ngữ “gần gũi” và “xa lắc” trong câu văn “Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến – cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình”.
Câu 7: Xác định cụm từ làm thành phần câu trong câu “Bên kia những hàng cây bằng lăng, tiết trời đầu thu đem đến cho con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra”. Cho biết mỗi cụm từ đó làm thành phần gì của câu.
Câu 8: Xét về cấu tạo ngữ pháp, câu “Vòm trời cũng như cao hơn” thuộc kiểu câu gì? Phân tích cấu tạo ngữ pháp của câu đó.
Câu 9: Chỉ ra các thành phần phụ chú trong đoạn văn.
Câu 10: Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn. Nêu giá trị biểu cảm của biện pháp tu từ đó.
2. Đáp án Đề đọc hiểu Bến quê của Nguyễn Minh Châu:
Câu 1: Đoạn văn trên trích trong tác phẩm Bến quê của tác giả Nguyễn Minh Châu.
Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn Bến quê in trong truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu, xuất bản năm 1985
Câu 2: Đoạn văn trên sử dụng phương thức biểu đạt chính là miêu tả và biểu cảm.
Câu 3: Nội dung chính của đoạn văn là tả khung cảnh huy hoàng bên kia sông Hồng qua khung cửa sổ nhà Nhĩ.
Câu 4: Trong đoạn văn, tác giả miêu tả nội tâm của nhân vật bằng cách:
– Tiếp theo ngoài ngữ cảnh
– Bộc lộ trực tiếp suy nghĩ, cảm xúc
Câu 5: Đoạn văn miêu tả tâm trạng của nhân vật Nhĩ: vừa lưu luyến, yêu thương, vừa tiếc nuối khôn nguôi khi nhìn khung cảnh thiên nhiên trong chiếc chăn quen thuộc ngay trước cửa sổ nhà mình.
Câu 6: Các từ “gần” và “xa” trong câu “Suốt đời ta đi về một phương trời nào không xót xa, chân trời này gần mà xa. bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà em”: nhấn mạnh sự tương phản giữa khoảng cách địa lý của vùng đồng bằng phù sa sông liền kề với nhà Nhĩ, nhưng vì Nhĩ chưa bao giờ đặt chân đến nên khoảng trống trở nên xa lạ. Qua đó có thể xuất hiện một nghịch lý phổ biến trong cuộc sống.
Câu 7: Xác định cụm từ làm thành phần câu trong câu “Bến có hàng cây bằng lăng, tiết trời chớm thu làm cho sông Hồng có màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng ra” là:
Tiếng: Ngoài hàng cây bằng lăng
CN1: tiết trời chớm thu
VN1: cho sông Hồng một màu đỏ nhạt
CN2: mặt sông
VN2: như chiều rộng
Câu 8: Trong bài về cấu tạo ngữ pháp, câu “Vòm trời cũng cao hơn” thuộc kiểu câu đơn.
– Phân tích cấu hình phát sinh ngôn ngữ của câu đó:
Mặt trời: Vòm trời
VN: giống như cao hơn
Câu 9: Các chú thích trong đoạn văn là:
– “những màu sắc thân thuộc quá như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ”.
– “cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà mình”
Câu 10: Biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn là: so sánh.
– Giá trị biểu đạt của phép tu từ ấy là:
Với biện pháp tu từ so sánh, tác giả đã gợi ra một không gian vừa có chiều sâu vừa rộng: từ bông sen bên ô cửa sổ đến dòng sông Hồng đỏ nhạt vào thu, vòm trời và chiếc xe khách bên kia. bài hát.
Đây là một cảnh đẹp mà chỉ có thể cảm nhận bằng những cảm xúc tinh tế: khóm hoa thưa mà đậm hơn, mặt sông Hồng như rộng ra, vòm trời như cao hơn, “những tia nắng sớm từ từ đến. di chuyển từ mặt nước sang bờ bên kia sông…”. Những khung cảnh đó tuy quen thuộc, gần gũi nhưng đối với Nhi vẫn rất mới mẻ, như thể lần đầu tiên nó gặp anh vậy.
3. Vài nét về tác giả và tác phẩm Bến quê:
3.1.Tác giả:
– Nguyễn Minh Châu (1930-1989)
– Quê quán: Làng Vạn Thai (tên nôm là Làng Thơi), xã Quỳnh Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ A
– Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác
+ Năm 1945, ông tốt nghiệp Đại học Bách khoa Huế với bằng Thành
+ Tháng 1 năm 1950, ông học chuyên ngành Trường Huỳnh Thúc Kháng, Nghệ Tĩnh rồi nhập ngũ, trở thành Đại úy Trần Quốc Tuấn.
+ Năm 1961 học trường Văn hóa tỉnh Lạng Sơ
+ Năm 1962 về công tác tại Phòng Văn hóa Quân đội, sau chuyển sang Phòng Văn hóa Quân đội
+ Năm 1972, ông được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam
Tác phẩm tiêu biểu: Chiếc thuyền ngoài xa, Dấu chân người lính, Dòng sông quê…
– Phong cách sáng tác:
+ Ngoài chiến tranh, Nguyễn Minh Châu vẫn phát huy tính chiến đấu của ngòi bút, viết về dư âm chiến trận, kể cả vấn đề dân sinh qua cảm hứng của một người lính từng trải.
3.2.Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
– Truyện ngắn Bến quê trong truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu
b. Tóm tắt:
Nhĩ- nhân vật chính của câu chuyện từng đi khắp thiên hạ, cuối cùng lại bị trói trên giường bệnh vì căn bệnh quái ác, đến mức không thể nhúc nhích vài phân trên chiếc giường cạnh cửa sổ . Buổi sáng mùa thu ấy, Nhĩ phát hiện ra vẻ đẹp bình dị, hữu tình của chiếc gạt tàn bên kia sông, ngay trước cửa sổ nhà mình mà Nhĩ chưa một lần đặt chân đến. miếng ăn, cơn mưa của vợ, sự hy sinh thầm lặng của vợ. Anh ao ước được một lần đặt chân lên bờ bên kia sông nhưng không được. Ông nhờ con trai giúp mình thực hiện ước mơ nhưng lại không hiểu ý cha, sa vào một nhóm phượt thủ khám phá tình trường dọc đường và lỡ mất chuyến phà duy nhất trong ngày. Nhĩ đã nghiệm ra quy luật nghịch đảo của đời người. Khi thuyền sắp chạm đất bên này, Nhĩ lấy hết sức đu người ra ngoài cửa sổ che cánh tay gầy guộc da bọc xương của mình – như đang khẩn thiết ra hiệu cho ai đó.
c. Giá trị nội dung:
– Thông qua hoàn cảnh và tâm trạng của nhân vật Nhĩ, truyện Bến quê gửi gắm những suy nghĩ, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời, thức tỉnh mọi người biết trân trọng những giá trị, vẻ đẹp giản dị. , gần giao gia đình , quê quán
d. Giá trị nghệ thuật:
– Truyện thành công trong việc xây dựng nhân vật nghịch lí, trần thuật qua dòng nội tâm của nhân vật, ngôn ngữ và giọng điệu nhẹ nhàng đầy tính suy tưởng, hình ảnh tượng trưng.
e. Phân tích tác phẩm:
*Mở bài:
– Đôi dòng về tác giả Nguyễn Minh Châu: Ngòi bút, viết về âm vang trận mạc, bao quát vấn đề dân sự qua cảm hứng của một người lính đầy kinh nghiệm
– Giới thiệu văn bản Bến quê: Truyện Bến quê gửi gắm những suy nghĩ, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời, thức tỉnh mọi người biết trân trọng những vẻ đẹp và giá trị giản dị, gần gũi của gia đình, quê hương.
*Thân bài:
Cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật về cảnh đẹp thiên nhiên làng quê:
– Hoàn cảnh của Nhi
+ Buổi chiều đầu thu, qua khung cửa sổ, bạn có thể thu nhận vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên quê hương
+ Hoa bằng lăng cuối mùa màu đậm hơn
+ Vòm trời mùa thu như cao hơn
+ Đặc biệt là vẻ đẹp giàu có của bồi
⇒ Mỗi cảnh đều có vẻ đẹp riêng nhẹ nhàng, thân thuộc và bình dị. Xúc động trước vẻ đẹp thân thương của quê hương
Cảm xúc của Nhĩ về vợ:
– Những ngày cuối đời nằm trên giường bệnh anh mới cảm nhận được vẻ đẹp của Liên – vợ anh
– Liên đã phải chịu nhiều vất vả, lo toan. Anh vô cùng xót xa khi thấy Liên mặc chiếc áo vá => vẻ đẹp mộc mạc, giản dị
– Liên đã cần mẫn, suốt đời âm thầm hi sinh vì chồng con, vì gia đìn
– Dù đã trở thành một người phụ nữ thành thị nhưng Liên vẫn giữ được vẻ đẹp trong sáng của tâm hồn
⇒ Đến cuối đời, Nhĩ mới nhận ra và cứu vãn được tình cảm gia đình vì nhận ra rằng gia đình mãi mãi là mái ấm, hạnh phúc và là nơi nương tựa chắc chắn nhất.
Cảm xúc và suy nghĩ về khát vọng cuối đời bình dị:
– Khi nhận ra vẻ đẹp của bãi bồi bên sông, Nhĩ rạo rực với niềm khao khát cháy bỏng được đặt chân đến bãi bồi ấy.
– Khát vọng ấy tuy rất giản dị nhưng lại trở nên đặc biệt trong hoàn cảnh của anh lúc này – đó là một điều vô vọng => thể hiện ý thức xót xa của Nhĩ.
– Từ sự thất bại của những chàng trai đối với cuộc đời non trẻ của mình, Nhĩ đã nghiệm ra một quy luật phổ biến của đời người.
– Hành động cố gắng kêu gọi mọi người “giơ tay trùm đầu” như muốn cảnh tỉnh mọi người: hãy nhanh chóng thoát ra khỏi những tráo trở, những vòng xoay của cuộc đời để hướng tới những giá trị đích thực của cuộc sống.
⇒ Nhà văn đã gửi gắm vào lòng người những triết lý, tư tưởng nhân sinh cốt lõi: trân trọng những giá trị bình dị nhất trong cuộc sống, quê hương, đất nước
*Kết bài:
– Xóa thành công kỹ thuật và nội dung:
+ Truyện tình cảm được xây dựng đặc sắc, xây dựng tư tưởng nhân vật, miêu tả nhân vật chi tiết, xây dựng nhiều hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng.
+ Qua đó gợi cho người đọc những suy nghĩ về con người và cuộc sống, những cái đẹp đôi khi là những gì bình dị nhất mà ta vô tình không thể nhận ra.
