A. Tóm tắt lý thuyết: Cây phát sinh giới động vật
Giới Động vật từ khi được hình thành đã có cấu tạo thường xuyên thay đổi theo hướng thích nghi với thay đổi theo hướng thích nghi với những thay đổi của điều kiện sống. Các loài động vật đều có quan hệ họ hàng với nhau. Người ta đã chứng minh lưỡng cư cổ bắt nguồn từ cá vây chân cổ, bò sát cổ bắt nguồn từ lưỡng cư cổ, chim cổ và thú cổ bắt nguồn từ bò sát cổ. Qua cây phát sinh thấy được mức độ quan hệ họ hàng của các nhóm động vật với nhau, thậm chí còn so sánh được nhánh nào có nhiều hoặc ít loài hơn nhánh khác.
B. Hướng dẫn giải bài tập SGK trang 184 Sinh học lớp 7: Cây phát sinh giới động vật
Bài 1: (trang 184 SGK Sinh 7)
Trình bày ý nghĩa và tác dụng của cây phát sinh giới Động vật?
Đáp án và hướng dẫn giải bài 1:
Cây phát sinh là một sơ đồ hình cây phát sinh những nhánh từ một gốc chung (tổ tiên chung). Các nhánh ấy lại phát sinh những nhánh nhỏ hơn từ những gốc khác nhau và tận cùng bằng một nhóm động vật. Kích thước của các nhánh trên cây phát sinh càng lớn bao nhiêu thì số loài của nhánh đó càng nhiều bấy nhiêu. Các nhóm có cùng nguồn gốc có vị trí gần nhau thì có quan hệ họ hàng gần với nhau hơn. Ví dụ: Cá, Bò sát, Chim và Thú có quan hệ họ hàng gần với nhau hơn so với Giáp xác, Nhện và Sâu bọ.
Bài 2: (trang 184 SGK Sinh 7)
Cá voi có quan hệ họ hàng gần với hươu sao hơn hay cá chép hơn?
Đáp án và hướng dẫn giải bài 2:
Cá voi có quan hệ họ hàng gần với hươu sao hơn cá chép. Vì cá voi thuộc lớp Thú bắt nguồn từ nhánh tiến hóa có gốc cùng với hươu sao. Trong khi đó cá chép lại thuộc lớp có xương, là động vật bậc thấp hơn với lớp Thú.
I. Bằng chứng về mối quan hệ giữa các nhóm động vật (trang 121 VBT Sinh học 7)
1. (trang 121 VBT Sinh học 7): Trên hình 56.2A, hãy gạch chân một nét những đặc điểm của lưỡng cư cổ giống với cá vây chân cổ, gạch chân bằng hai nét những đặc điểm của lưỡng cư cổ giống với lưỡng cư ngày nay
Trả lời:
+ Gạch chân một nét những đặc điểm của lưỡng cư cổ giống với cá vây chân cổ: di tích nắp mang, vây đuôi, vảy.
+ Gạch chân hai nét đối những đặc điểm của lưỡng cư cổ giống với lưỡng cư ngày nay: chi năm ngón
– Trên hình 56.2B, hãy gạch chân một nét những đặc điểm của chim cổ giống với bò sát ngày nay.
3 ngón đều có vuốt, đuôi dài có 23 đốt sống đuôi.
– Những đặc điểm giống và khác nhau đó nói lên điều gì về mối quan hệ họ hàng giữa lưỡng cư cổ và cá vây chân cổ, chim cổ và bò sát cổ.
Những đặc điểm giống và khác nhau đó nói lên rằng lưỡng cư cổ có nguồn gốc từ cá vây chân cổ, bò sát cổ có nguồn gốc từ lưỡng cư cổ, chim cổ có nguồn gốc từ bò sát cổ.
II. Cây phát sinh giới Động vật (trang 122 VBT Sinh học 7)
1. (trang 122 VBT Sinh học 7): Quan sát, đọc chú thích trên sơ đồ cây phát sinh hình 56.3 SGK, trả lời những câu hỏi sau.
a) Cho biết ngành Chân khớp có quan hệ họ hàng gần với ngành Thân mềm hơn hay là gần với Động vật có xương sống hơn.
b) Cho biết ngành Thân mềm có quan hệ họ hàng gần với ngành Ruột khoang hơn hay là gần với ngành Giun đốt hơn.
Trả lời:
a) Ngành Chân khớp có quan hệ họ hàng gần với ngành Thân mềm hơn.
b) Ngành Thân mềm có quan hệ họ hàng gần với ngành Giun đốt hơn.
Câu hỏi (trang 123 VBT Sinh học 7)
1. (trang 123 VBT Sinh học 7): Trình bày ý nghĩa và tác dụng của cây phát sinh giới Động vật.
Trả lời:
– Chỉ ra mối quan hệ họ hàng giữa các loài động vật với nhau
– Cho biết loài nào chiếm số lượng lớn
– Cho biết thời gian hình thành của ngành động vật.
– Chỉ ra nguồn gốc của các loài động vật.
2. (trang 123 VBT Sinh học 7): Cá voi có quan hệ họ hàng gần với hươu sao hơn hay với cá chép hơn. Em hãy đánh dấu × vào ô trống ở đầu câu trả lời đúng.
Trả lời:
a- Cá voi có quan hệ họ hàng gần với cá chép
x
b- Cá voi có quan hệ họ hàng gần với hươu sao.
c- Cả a và b.
