Từ xa xưa cha ông ta đã luôn chú trọng đến việc phát triển trí lực. Học tập luôn là mục tiêu và con đường để đi đến thành công. Khi đất nước hội nhập và đang trên đà phát triển, việc học càng ngày càng được quan tâm và trở thành chiến lược phát triển quốc gia. Tuy nhiên, có không ít học sinh THPT hiện nay rơi vào tình trạng lười học và học yếu, kém.
Hậu quả của việc lười học không chỉ là là rỗng kiến thức, chán học, học yếu kém và không trang bị được kiến thức phổ thông cần thiết cho bản thân mà còn ảnh hưởng đến toàn xã hội bởi hậu quả của nó. Tìm hiệu nguyên nhân vì sao học sinh lười học khi học cấp 3, chúng ta sẽ thấy những hệ lụy nghiêm trọng mà toàn xã hội phải chung tay đẩy lùi thực trạng này.
Tình trạng lười học của học sinh hiện nay đã trở nên khá phổ biến và sắp trở thành “vấn nạn” của nhiều nhà trường. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập, rèn luyện mà sâu xa hơn còn ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh
Biểu hiện của việc lười học là:
– Học sinh thờ ơ với việc học tập, coi nhẹ nhiệm vụ học tập.
– Học sinh không làm bài tập khi về nhà, không học bài cũ.
– Trên lớp, không tập trung chú ý, làm việc riêng, mất trật tự…
– Thường xuyên không mang sách vở, không ghi chép bài.
– Thậm chí, có học sinh một quyển vở ghi cho năm, bảy môn học.
– Học sinh không làm theo yêu cầu của thầy cô.
– Học sinh hay bỏ giờ, trốn học…
Lười học hiện nay được coi là một thực trạng nan giải, trở thành bài toán khó cho tất cả chúng ta. Nó xuất hiện ở hầu hết các lớp, các trường, từ học sinh lớp một đến lớp chín, lớp mười đều có học sinh lười học. Vậy hiện tượng học sinh lười học này do đâu và nguyên nhân vì sao? Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng học sinh lười học và có 8 nguyên nhân cơ bản sau:
– Thứ nhất: Rỗng kiến thức từ lớp dưới, nhiều môn chẳng hiểu gì. Lên lớp ngồi cho có mặt, có lúc ghi chép bài để không bị ghi sổ đầu bài. Hỏi các thầy cô thì ngại…
– Thứ hai: Dù học yếu, phải thi lại nhưng rất ít khi bị đúp. Hình như các thầy cô thương học sinh nên dù có lười học bị trách mắng, phê bình cuối cùng cũng được tạo điều kiện để kiểm tra lại, gỡ điểm. Vì thế, không quá lo vì lười học mà phải ở lại lớp.
– Thứ ba: Đi học nhưng không xác định được mục đích học tập, học cuối cùng để làm gì bởi đằng nào cũng đi làm công Thành Hưng, Sam Sung… Vì thế, cần gì phải học chăm học để học giỏi. Thi vào đại học cuối cùng cũng đi làm Sam Sung, làm ở các nhà hàng, công ty …
– Thứ tư: Nhiều bố mẹ không quan tâm đến việc học của con. Mặc kệ, mày học thế nào thì học. Học thì ấm thân, không học thì thôi. Không đôn đốc, nhắc nhở con cái học tập. Có phụ huynh còn kể: Không bao giờ thấy con học bài buổi tối hoặc thấy con ngồi vào bàn học được nửa tiếng đã xong.
– Thứ năm: Có quá nhiều thú vui cám dỗ học sinh hiện nay. Phải kể đến đầu tiên là Facebook, Zalo – mạng xã hội được nhiều người sử dụng nhất hiện nay. Trên đó có vô vàn thứ hay ho và thông tin cực hót để thu hút sự chú ý của học sinh. Hơn nữa, rất nhiều học sinh thích sống ảo trên Facebook nên dành quá nhiều thời gian cho trang mạng này. Bỏ bê, lơi là việc học. Nhiều học sinh còn nghiện game online, thậm chí là trốn học bỏ giờ để vào quán điện tử.
– Thứ sáu: Nhiều bạn đầu tư thú vui và thời gian cho việc buôn bán online. Học sinh hiện nay khá năng động, bán hàng, tư vấn để kiếm tiền khá sành sỏi. Chỉ mỗi học là chưa chăm.
– Thứ bảy: Bên cạnh đó, nhiều bạn đã có người yêu. Việc yêu ảnh hưởng rất lớn đến việc học. Đa số, học sinh có người yêu đều sao nhãng việc học tập. Đi học nhưng chỉ chú ý đến làm đẹp, nhắn tin, hẹn hò…
– Thứ tám: Có một số bạn cũng có kiến về một vài thầy cô dạy không hay, khó hiểu trong giờ chỉ buồn ngủ, cho nên chán học môn đó. Hay có thầy cô dễ tính, giờ kiểm tra chép bài bạn được nên không học điểm vẫn không thấp. Thế thì cần gì phải chăm học!
Vậy, hậu quả của tình trạng này là gì?
– Thứ nhất: Học sinh rỗng có kiến thức, rỗng kiến thức cơ bản. Kết quả học tập không cao. Kết quả thi THPT Quốc gia điểm khá thấp và sẽ trượt nhiều nếu không có điểm nghề và điểm cộng trung bình lớp 12. Vì thế, dù tỉ lệ tốt nghiệp có trên 80% hay 90% nhưng thực chất kết quả thi của nước vẫn thấp. Do đó, kết quả xét Đại học không cao trừ một số trường vẫn giữ nguyên phong độ. Chưa bao giờ, dù chỉ là học sinh trung bình cũng nghiễm nhiên vào Đại học như bây giờ. Đấy là biểu hiện rõ nét của một nền giáo dục đang có vấn đề, cần phải điều chỉnh ngay.
– Thứ hai: Vì các bạn học sinh không có động lực học tập nên chẳng có mơ ước, hoài bão gì ngoài tham vọng kiếm tiền. Cho nên rất dễ bị cám dỗ. Sẵn sàng vì tiền mà hành xử vô văn hóa, hành động trái pháp luật. Không ít học sinh đang học phải bỏ học đê lấy chồng, đi Bar, dùng thuốc bay lắc để mua vui kiếm tiền.
– Thứ ba: Chính việc lười học mà học sinh tự tạo ra áp lực với thầy cô và gia đình. Không một giáo viên nào chấp nhận được học sinh một quyển vở ghi năm, sáu môn học; không bao giờ học bài, làm bài tập về nhà. Gia đình trách mắng, thập chí đánh đập con khi bị thầy cô gọi điện hoặc sau buổi họp phụ huynh. Vì thế, học sinh có tâm lí càng chán học, căm ghét việc học, chống đối giáo viên và học sinh. Nhiều em trở thành cá biệt, không chịu được áp lực phải chuyển sang trường nghề hoặc bỏ học…
– Thứ tư: Lười học làm gia tăng các tệ nạn xã hội và bạo lực học đường. Thử nhìn xem, một học sinh chăm chỉ học tập rất ít khi hư hỏng hay gây gổ, đánh nhau, lao vào quán Net, hiệu cầm đồ. Không có mơ ước để phấn đấu, các bạn rất dễ hư hỏng, đánh mất mình.
– Thứ năm: Vì lười học mà sinh ra gian lận, quay cóp trong kiểm tra, thi cử. Hầu hết các kì thi THPT Quốc gia đều học sinh vi phạm quy chế thi ở mức độ nghiêm trọng. Đó là hành vi xấu, ảnh hưởng đến danh dự của bản thân, nhà trường.
– Thứ sáu: Vì không có kiến thức phổ thông nên cách giao tiếp, ứng xử nhiều khi không phù hợp. Trong các tranh luận ta thường thấy các khái niệm bị hiểu sai dẫn đến cãi nhau rất vớ vẩn gây mất đoàn kết. Có một nền tảng chung: học tập là rễ đắng nhưng hoa quả thật ngọt ngào. Nhưng chúng ta lúng túng, vướng mắc, thất vọng, bỏ cuộc, chửi nhau, từ mặt, làm sai, tan rã… đều từ việc chúng ta lười học mà ra.
Vậy, đứng trước thực trạng nhức nhối này, chúng ta cần có những giải pháp nào thiết thực để giảm bớt tình trạng học sinh lười học?
Đối với nhà trường
– Thầy cô phải kiểm tra học sinh thường xuyên, kiểm tra bằng nhiều hình thức: kiểm tra miệng, kiểm tra trên giấy. Trao đổi với giáo viên chủ nhiệm để nắm bắt tâm tư tình cảm cá nhân và hoàn cảnh gia đình của học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp. Cuối mỗi tiết học, giáo viên nên giành thời gian củng cố bài học, yêu cầu học sinh học bài cũ với một số câu hỏi phải cụ thể, rõ ràng…Đầu tư tiết dạy tốt (nội dung, kiến thức, phương pháp giảng dạy, sử dụng đồ dùng trực quan sinh động …) tạo sức hấp dẫn của môn học.
– Tạo được sự yêu thích của học sinh đối với bộ môn. Năng lực của người thầy rất quan trọng. Người thầy thực sự giỏi trong mắt học sinh. Vừa nghiêm khắc vừa thân thiện, giúp học sinh cảm nhận được tình yêu thương mà thầy cô dành cho các em. Trong đó, thầy cô nên có óc hài hước, dí dỏm là một phần không thể thiếu để giúp các em cảm thấy thoải mái vui vẻ chờ đợi tiết học của thầy cô. Không gây áp lực cho học sinh.
– Tạo điều kiện cho học sinh củng cố lại kiến thức bằng một số hình thức như học nhóm, đôi bạn cùng tiến,…t hường xuyên cập nhật, tư vấn nghề nghiệp cho học sinh để học sinh có định hướng nghề nghiệp tương lai, biết nhu cầu nghề nghiệp của xã hội và điều kiện hiện tại của gia đình và bản thân.
– Thầy cô nên chú ý phát huy đúng năng lực của người học bằng cách: đặt câu hỏi phù hợp, tổ chức hoạt động để khơi gợi sự sáng tạo, thế mạnh của học sinh. Có cách truyền đạt dễ hiểu và câu hỏi đánh giá kiểm tra phù hợp với đối tượng học sinh.
– Với những học sinh lười học lại bị mất căn bản thì thầy cô nên hướng dẫn một cách từ từ, học dần từ kiến thức đơn giản đến phức tạp, từng bước tháo gỡ những vướng mắc của học sinh để học sinh dần cải thiện tình trạng học tập. Để làm được điều này đòi hỏi mỗi thầy cô phải kiên trì, nhẫn nại, giảng giải cho học sinh một cách cặn kẽ, chi tiết, có như vậy học sinh mới hiểu hết được.
– Khen thưởng: Các thầy cô phải khen thưởng, động viên, tuyên dương học sinh kịp thời khi thấy có dấu hiệu tiến bộ, khi có thành tích học tập và rèn luyện tốt. Khen trong tiết học, vào giờ sinh hoạt, giờ chào cờ…
– Kỉ luật: Có những hình thức xử lý đối với học sinh không làm bài, cập nhật số lần vi phạm vào sổ theo dõi bộ môn để có những công nhận tiến bộ hay để cảnh báo kịp thời cho học sinh và gia đình. Và xử lí nghiêm khắc học sinh theo luật giáo dục hiện hành.
Đối với gia đình:
– Cha mẹ không thể trăm sự nhờ thầy cô được. Gia đình phải trực tiếp quản lí, theo dõi việc học của con. Quan tâm đến việc học con cái thường xuyên. Gia đình tuyệt đối không nuông chiều con cái. Phải cho các con biết không có gì là không phải đánh đổi và trả giá. Cần tạo môi trường học tập tốt cho các con. Dành cho con cái thời gian hiều hơn để nói chuyện, chia sẻ, nắm bắt nguyện vọng, tâm tư của các con.
– Luôn phối kết hợp chặt chẽ với cô giáo để tố cáo những vụ quên làm bài tập. Đương nhiên, khi đứa trẻ không bị nhắc học, nó sẽ quên luôn. Và người có đủ tư cách nhắc nó học mà nó vẫn hiểu việc học là của nó, chính là cô giáo. Hãy để cô giáo làm nhiệm vụ của mình.
– Tuyệt đối không bênh con khi con bị thầy cô la. Các bố mẹ đương nhiên sẽ xót con vô cùng vì nó bị mắng mà. Nhưng con sẽ ngoan hơn với lời mắng của cô giáo. Kể cả trong trường hợp con có bị trù dập thì việc đó cũng rất tốt cho con. Bởi vì sau này ra đời, sẽ còn vô khối người trù dập con. Để con có sức đề kháng về việc này và biết cách xử trí, một năm học bị trù dập trong trường học thật có nhiều giá trị.
– Phạt nặng khi con không hoàn thành nhiệm vụ và bị thầy cô mách. Nghĩa là khi con bị mách rồi, bố mẹ hãy phạt, đừng phạt ngay khi con có biểu hiện lười. Khi con thấy cả ba mẹ lẫn cô giáo đều không đồng tình với hành vi lười biếng của con, chắc chắn con sẽ sửa chữa.
– Phạt nhưng không thù vặt. Đừng nhai đi nhai lại những tội lỗi của con. Chả đứa nào chịu nổi cảnh bị nhai như thế đâu. Khi con kiếm được 1 lời khen ngợi của cô, hãy hùa vào khen con thêm tí chút. Lời khen đúng lúc đúng chỗ bao giờ cũng có tác dụng vô cùng lớn, làm động lực cho “người ta” phấn đấu hơn nữa.
– Tuyệt đối không so sánh hoặc lấy ai đó làm gương khi giáo dục con. Đấy là sự xúc phạm nhân cách nặng nề. Con là con, con sẽ có nhiều điểm dở nhưng cũng vô khối điểm ưu. Con sẽ có mặt mạnh khác nữa. Vì thế, khi khen ngợi con, hãy khen ngợi sự phấn đấu của con, tiến bộ của con, chứ đừng khen ngợi điểm số. Điều đó sẽ khiến con hào hứng hơn nhiều.
Đối với học sinh
Người ta vẫn nói “tiên trách kỉ, hậu trách nhân” , học hành tốt thì ấm vào thân. Nhiều học sinh chỉ biết đổ lỗi cho hoàn cảnh mà không biết rằng lười học là do những lí do khách quan mà không biết rằng bản thân mình đang đi sai hướng. Để khắc phục tình trạng này, học sinh cần làm những việc sau:
– Đã là học sinh phải coi việc học là nhiệm vụ đầu tiên, cần thực hiện một cách nghiêm túc, khoa học. Xác định học để cho mình. Vì thế, phải thực hiện đầy đủ nhiệm vụ của một học sinh.
– Sống có ước mơ, lí tưởng và quyết tâm theo đuổi mơ ước ấy. Mơ ước chính là ngôi nhà được xây từ những viên gạch mang tên chăm chỉ. Có động lực, nhất định chúng ta sẽ thành công.
– Trong quá trình học, không hiểu, rỗng kiến thức ở chỗ nào phải bổ sung ngay: hỏi thầy cô, bạn bè, học nhóm, tìm gia sư,… để không xảy ra tình trạng lỗ hổng kiến thức sâu.
– Hạn chế tối đa vào những việc vô bổ như: chơi game onlie, túm năm tụm ba chơi bời, đàn đúm. Lên mạng xã hội cần có thời gian biều phù hợp và khoa học, ít sống ảo đi.
– Phải xác định được, không có kiến thức phổ thông chúng ta sẽ thiệt thòi rất nhiều. Có thể bạn không vào học Đại học nhưng kiến thức cấp ba giúp ích cho bạn khá nhiều trong cuộc sống. Vì thế, phải chăm chỉ, siêng năng. Biết quý trọng ba năm cấp ba ngắn ngủi để học tập.
– Nên thấy xấu hổ vì lười học. Bởi học sinh sẽ thấy e ngại khi bị điểm kém, khi xem bài của bạn trong giờ kiểm tra hay thực hiện hành vi quay cóp.
Lười học sẽ gây nên những hậu quả khôn lường, đặc biệt là đối với cá nhân học sinh sau đó đến gia đình và xã hội. Nếu không chịu học tập, học sinh sẽ đánh mất đi nhiều cơ hội quý báu. Như chúng ta đã biết, học sinh là thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước, nếu lười học cứ tiếp diễn thì đội ngũ này không có chất lượng, không đảm bảo phát triển đất nước bền vững, nguồn nhân lực kém chất lượng. Xin trích bài thơ sau của tác giả Hạnh Hương để chúng cùng ta đọc và suy ngẫm:
Học cho biết nghĩa biết tình
Học cho lòng dạ trắng tinh ở đời
Học điều trung hiếu con ơi
Học câu lương thiện tránh lời mỵ dân
Học theo cốt cách thanh bần
Học sao biết sống kiện cần thanh liêm
Học chiều không thuộc học đêm
Học đêm không đủ học thêm ban ngàys
Có công học tập hôm nay
Để mai khôn lớn khỏi say bạc tiền
Khỏi mua cái chức cái quyền
Mua bằng mua cấp làm phiền lòng dân…
(Trích Học đi con)
Tin bài: Phùng Thị Huyền
