1. Năng suất sinh học là gì?
Năng suất sinh học (biological productivity) là một khái niệm trong sinh thái học và khoa học môi trường, thể hiện khả năng của một hệ thống sinh thái hoặc môi trường sản xuất ra lượng lớn sinh khối hữu ích cho cộng đồng sống. Đơn giản, nó đo lường khả năng của môi trường tổng hợp năng lượng từ nguồn ánh sáng mặt trời thông qua quá trình quang hợp và chuyển đổi năng lượng đó thành các hợp chất hữu cơ qua chuỗi thức ăn.
Năng suất sinh học được đo lường bằng đơn vị khối lượng (thường là gram hoặc tấn) của sinh khối sản xuất ra trong một đơn vị diện tích hoặc thể tích trong một khoảng thời gian cụ thể.
1.1. Quang hợp quyết định bao nhiêu phần trăm năng suất cây trồng:
Quang hợp là quá trình cây cối sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời để tổng hợp các chất hữu cơ từ khí carbon dioxide (CO2) và nước (H2O) thông qua quá trình quang hợp. Quá trình này chủ yếu diễn ra trong các lá cây, nơi chứa một loạt các tế bào chứa chlorophyll – chất giúp cây hấp thụ năng lượng từ ánh sáng mặt trời. Quang hợp đóng góp một phần quan trọng đối với năng suất cây trồng, nhưng tỷ lệ chính xác thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố.
Tùy thuộc vào loại cây cối, điều kiện thời tiết, môi trường sống và các yếu tố dinh dưỡng khác nhau, tỷ lệ phần trăm năng suất do quang hợp cấp cho cây trồng có thể dao động từ khoảng 30% đến 60% hoặc hơn nữa. Tuy nhiên, phần lớn cây trồng thường chỉ sử dụng một phần nhỏ năng lượng ánh sáng mặt trời để thực hiện quá trình quang hợp, trong khi phần còn lại dùng cho các quá trình khác như hô hấp hoặc tổng hợp hợp chất hữu cơ không qua quá trình quang hợp.
1.2. Hướng dẫn cách để tăng năng suất sinh học:
Để tăng năng suất sinh học của một hệ thống sinh thái hoặc môi trường, có một số biện pháp quan trọng mà bạn có thể thực hiện. Dưới đây là một số hướng dẫn giúp bạn tăng năng suất sinh học:
Cung cấp Ánh sáng và Năng lượng: Đảm bảo cây cối nhận đủ ánh sáng mặt trời để thực hiện quá trình quang hợp. Loại bỏ các yếu tố che khuất và cung cấp điều kiện thích hợp để cây phát triển.
Dinh dưỡng: Cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng. Sử dụng phân bón hữu cơ hoặc hóa học để cung cấp các yếu tố dinh dưỡng như nitơ, photpho, kali và khoáng chất.
Tưới nước: Cung cấp đủ nước để duy trì quá trình quang hợp và sinh trưởng của cây trồng. Đảm bảo cây không bị thiếu nước hoặc quá nhiều nước.
Kiểm soát sâu bệnh: Phòng ngừa và kiểm soát sâu bệnh để bảo vệ sức kháng của cây trồng. Sâu bệnh có thể gây hại và làm giảm năng suất sinh học.
Quản lý môi trường: Tạo ra môi trường thích hợp cho cây trồng phát triển. Điều chỉnh độ ẩm, nhiệt độ và các yếu tố môi trường khác để tạo điều kiện tốt nhất.
Lựa chọn giống cây: Chọn giống cây phù hợp với điều kiện địa phương, thời tiết và môi trường. Giống cây chất lượng sẽ có khả năng phát triển mạnh mẽ và sản xuất năng suất tốt hơn.
Chăm sóc tận tâm: Theo dõi và chăm sóc cây cối một cách đều đặn. Thực hiện việc tưới nước, phân bón và bảo vệ cây trồng khỏi sâu bệnh theo lịch trình.
Sử dụng phương pháp trồng hợp lý: Sử dụng các phương pháp trồng như trồng xen kẽ, trồng tức thì để tận dụng tối đa diện tích và tài nguyên.
Áp dụng kỹ thuật tạo điều kiện thuận lợi: Sử dụng kỹ thuật như tạo cỏ bao phủ, sử dụng bóng mát, và bảo vệ cây trồng khỏi tác động của thời tiết bất lợi.
Nghiên cứu và ứng dụng khoa học: Áp dụng những kiến thức khoa học mới nhất để cải thiện kỹ thuật trồng trọt, quản lý môi trường và bảo vệ cây trồng khỏi các yếu tố gây hại.
Tăng năng suất sinh học đòi hỏi sự quan tâm và cân nhắc kỹ lưỡng đến tất cả các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng. Sự hiểu biết và ứng dụng đúng cách các biện pháp trên sẽ giúp bạn đạt được năng suất cao hơn trong việc trồng trọt hoặc quản lý môi trường.
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất sinh học bao gồm:
Thời tiết: Nhiệt độ và độ ẩm là hai yếu tố quan trọng đối với năng suất sinh học của cây trồng.
Độ ánh sáng: Ánh sáng là yếu tố quan trọng để quản lý năng suất sinh học.
Loại đất: Đất có chất lượng tốt có thể giúp tăng năng suất sinh học của cây trồng.
Thức ăn và chăm sóc: Cung cấp thức ăn và chăm sóc tốt cho cây trồng có thể tăng năng suất sinh học.
Chất độc hại: Chất độc hại có thể giảm năng suất sinh học của cây trồng.
Giống cây: Giống cây tốt có thể tăng năng suất sinh học.
2. Năng suất kinh tế:
Năng suất kinh tế là một khái niệm trong lĩnh vực kinh tế, đề cập đến số lượng hàng hoá hoặc dịch vụ được tạo ra hoặc sản xuất trong một đơn vị thời gian bằng cách sử dụng các yếu tố sản xuất như lao động, vốn và công nghệ. Nó thể hiện khả năng của một hệ thống kinh tế hoặc doanh nghiệp trong việc tạo ra giá trị thêm từ việc sử dụng tài nguyên có sẵn.
Năng suất kinh tế đo lường khả năng tạo ra giá trị từ một lượng cố định nguồn lực. Điều này có thể thể hiện thông qua việc sản xuất hàng hoá hoặc dịch vụ. Năng suất kinh tế thường được tính bằng tỷ lệ giữa giá trị sản phẩm hoặc dịch vụ đạt được và số lượng nguồn lực sử dụng để tạo ra chúng.
Ví dụ, nếu một doanh nghiệp sản xuất 1000 chiếc xe trong một tháng bằng cách sử dụng 50 công nhân và vốn đầu tư, năng suất kinh tế của doanh nghiệp sẽ là số lượng xe sản xuất ra chia cho tổng số nguồn lực sử dụng (50 công nhân và vốn đầu tư).
Năng suất kinh tế quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả của sự sử dụng tài nguyên và quản lý sản xuất. Việc nâng cao năng suất kinh tế có thể giúp tối ưu hóa sử dụng tài nguyên, tăng cường hiệu suất kinh doanh và cải thiện đời sống kinh tế của xã hội.
2.1. Công thức tính năng suất kinh tế:
Cách tính năng suất kinh tế có thể được mô tả qua ví dụ dưới đây: Người ta tính được 1 ha cà chua, sau 60 ngày đã thu được 5000 kg sinh khối. Trong đó thì có 3400 kg quả. Tính các thông số kinh tế của cây cho ra?
Hướng dẫn giải:
Năng suất sinh học của cây (Nsh) = 5000/60 = 83.33 kg/ngày/ha
Năng suất kinh tế của cây (Nkt) = 3400/60 = 56.67 kg/ha/ngày
Hệ số kinh tế = 56.67/83.33 = 0,68
2.2. Cách để tăng năng suất kinh tế là gì?
Tăng năng suất kinh tế qua điều tiết quang hợp
Tăng diện tích lá:
– Tăng diện tích lá hấp thụ ánh sáng chính là tăng cường độ quang hợp dẫn đến tăng tích lũy chất hữu cơ trong cây từ đó tăng năng suất cây trồng.
– Điều khiển tăng lên diện tích bộ lá bằng các biện pháp: Bón phân và tưới nước hợp lý, thực hiện kỹ thuật chăm sóc phù hợp đối với từng loài và giống cây trồng.
– Nâng cao chỉ số hiệu quả quang hợp.
Tăng cường độ quang hợp:
– Cường độ quang hợp sẽ thể hiện hiệu suất hoạt động của bộ máy quang hợp. Chỉ số này ảnh hưởng quyết định đến sự tích lũy chất khô cùng năng suất cây trồng.
– Có thể điều tiết hoạt động quang hợp của lá bằng cách áp dụng các biện pháp kỹ thuật chăm sóc, bón phân, tưới nước sao cho hợp lý phù hợp đối với loài và giống cây trồng tạo điều kiện cho cây hấp thụ và chuyển hóa năng lượng ánh sáng mặt trời một cách có hiệu quả.
Tăng hệ số kinh tế:
– Nên tuyển chọn các giống cây có sự phân bố sản phẩm quang hợp vào các bộ phận mang giá trị kinh tế với tỉ lệ cao như hạt, quả, củ… từ đó tăng hệ số kinh tế của cây trồng.
– Các biện pháp nông sinh là bón phân hợp lí.
Bón phân hợp lý đảm bảo tăng năng suất kinh tế
Bón phân cân đối được hiểu là việc cung cấp cho cây trồng đúng các chất dinh dưỡng thiết yếu, đủ liều lượng, theo tỷ lệ thích hợp, thời gian bón hợp lý cho từng đối tượng cây trồng, đất, mùa vụ cụ thể và đảm bảo năng suất.
Bón phân hợp lý là thực hiện 5 đúng, 1 cân đối:
1 là đúng loại phân: Cây cần phân gì thì bón đúng loại phân đó. Việc bón đúng loại phân không những phải tính cho nhu cầu của cây mà còn phải lưu ý đến đặc điểm và tính chất của đất. Đất chua không được bón các loại phân có tính axit. Ngược lại, trên đất kiềm thì không nên bón các loại phân có tính kiềm.
2 là bón đúng lúc: Nhu cầu đối với các chất dinh dưỡng của cây thay đổi theo các giai đoạn sinh trưởng và phát triển. Bón đúng thời điểm cây đang cần thì phân mới phát huy được tác dụng.
3 là bón đúng đối tượng: Đối tượng của phân bón không chỉ có cây trồng và tập đoàn vi sinh vật đất, mà còn có cả toàn bộ các thành tố làm nên hệ sinh thái nông nghiệp. Chọn đúng đối tượng để tác động sẽ có thể mở ra những tiềm năng to lớn trong việc nâng cao hiệu quả phân bón.
4 là đúng thời tiết, mùa vụ: Thời tiết có ảnh hưởng đến hướng tác động và hiệu quả của phân bón. Lựa chọn đúng loại phân và thời vụ bón hợp lý sẽ nâng cao hiệu suất sử dụng phân bón.
5 là bón đúng cách: Có nhiều phương pháp bón phân như là bón vào hố, bón vào rãnh, hoà vào nước phun lên lá, bón rải trên mặt đất, bón phân kết hợp với tưới nước; có nhiều dạng bón phân: rắc bột, pha thành dung dịch để tưới, vo viên dúi vào gốc; có nhiều thời kỳ bón phân: bón lót, thúc ra hoa, thúc kết quả, bón thúc đẻ nhánh, thúc mẩy hạt… Việc lựa chọn đúng cách bón thích hợp cho loại cây trồng, cho vụ sản xuất, loại đất… có thể làm tăng hiệu quả việc sử dụng phân bón lên gấp nhiều lần.
1 cân đối đó là bón phân cân đối: Bón phân không cân đối không những không phát huy được tác dụng tốt của các loại phân, sẽ gây lãng phí mà còn có thể gây ra những tác dụng không tốt đối với cả năng suất kinh tế cây trồng và đối với môi trường.
3. Phân biệt năng suất sinh học và năng suất kinh tế?
Năng suất sinh học và năng suất kinh tế là hai khái niệm quan trọng trong các lĩnh vực như sinh thái học và kinh tế. Mặc dù có vẻ giống nhau về tên gọi, nhưng chúng liên quan đến hai khía cạnh khác nhau của sự sản xuất và sử dụng tài nguyên.
Năng suất sinh học liên quan đến sản lượng của các hệ thống sinh thái trong việc tạo ra nguồn lực sống và sinh khối. Đây là khả năng của môi trường tổng hợp năng lượng từ ánh sáng mặt trời thông qua quá trình quang hợp và chuyển đổi năng lượng đó thành các hợp chất hữu cơ. Năng suất sinh học đo lường lượng sinh khối tạo ra trong một thời gian nhất định và có thể bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết, nhiệt độ, và sự hiện diện của các yếu tố dinh dưỡng.
Trong khi đó, năng suất kinh tế liên quan đến khả năng sản xuất hàng hóa và dịch vụ để đáp ứng nhu cầu của xã hội. Đây là sự tương quan giữa lợi nhuận và số lượng nguồn lực sử dụng để sản xuất hàng hoá hoặc dịch vụ. Năng suất kinh tế bao gồm việc sử dụng các yếu tố như lao động, vốn và công nghệ để tạo ra giá trị và lợi nhuận cho doanh nghiệp hoặc xã hội.
Tóm lại, năng suất sinh học tập trung vào khả năng của môi trường tổng hợp năng lượng và tạo sinh khối, trong khi năng suất kinh tế tập trung vào khả năng tạo ra giá trị và lợi nhuận từ các hoạt động sản xuất và kinh doanh. Hai khái niệm này thể hiện mối quan hệ phức tạp giữa sự hoạt động sinh thái và kinh tế, ảnh hưởng đến việc quản lý tài nguyên và phát triển bền vững của xã hội.
