“Trừu đao đoạn thủy, thủy cánh lưuCử bôi tiêu sầu, sầu cánh sầuNhân sinh tại thế bất xứng ýMinh triêu tản phát lộng biên chu”
(Người bỏ ta đi rồi/ Ngày hôm qua không thể níu lại/ Lòng ta rối bời/ Ngày hôm nay còn lắm nỗi ưu phiền […] Rút đao chém nước, nước cứ trôi/ Nâng chén giải sầu, sầu vẫn sầu/ Người sống trên đời không thỏa ý/ Sớm mai xõa tóc giỡn mạn thuyền)
Bài thơ vẽ nên khung cảnh tuyệt đẹp, rất lãng tử, hào khí ngút trời mà cũng cô độc đến tột cùng. Phật môn có nghi lễ thế phát xuất gia với ý nghĩa xuống tóc là xả bỏ Thân – Tâm, đoạn tuyệt duyên nợ hồng trần. Vị hiệp khách trong bài thơ này không vậy, vẫn canh cánh nỗi lòng với cõi đời, còn vướng vít chưa nỡ dứt hết làm ẩn sĩ chốn sơn lâm, mà cuộc sống thì đầy nhiễu nhương ô trọc, tâm sự biết ngỏ cũng ai, đành sớm mai hiên ngang chống kiếm xuôi thuyền nhỏ, mái tóc rẽ ngôi buông xõa bay lồng lộng hai bên mạn thuyền cho gió gội đi ưu phiền. Trịnh có bài hát Để gió cuốn đi, còn có bài thơ của cây bút nay không còn trẻ: “Niềm vui không thể cho vay/ Nỗi buồn có cho đi cũng không ai dám nhận/ Thôi ta đành để lẫn/ Giữa cuộc đời cho gió cuốn đi”. Ừ thì mặc gió cuốn đi…
Rất mê nghe nhạc xưa và đọc cổ thi, bởi trong lời nhạc có vần thơ, trong bài thơ có điệu nhạc, khác hẳn nhạc trẻ sau này, “đọc” (đúng nghĩa đen) toạc mặt nội dung chính cóc cần tu từ ẩn dụ gì sất, tiêu biểu thứ nhạc rap, hoặc sỗ sàng kiểu “Trong tim còn nhốt tình không/ Trong bâu áo lật còn hồng nhũ hoa?”. Tra mới biết bài hát Uyên ương hồ điệp mộng (nhạc phim Bao Thanh Thiên) mượn ý ba bài cổ thi: Tuyên Châu Tạ Diễu lâu tiễn biệt Hiệu thư thúc Vân của Lý Bạch, Giai nhân của Đỗ Phủ và Chá cô thiên của Lục Du.
Câu trong Giai nhân của Đỗ Phủ “Ðãn kiến tân nhân tiếu, ná văn cựu nhân khốc” (Chỉ thấy người mới cười, nào nghe người cũ khóc) nói về anh chồng cưới vợ mới chẳng thèm đoái hoài người cũ. Nghe quen quen nhưng bối cảnh khác nhau, “Người ngoài cười nụ, người trong khóc thầm” (Truyện Kiều), bên bạc bẽo còn bên đánh ghen. “Tân nhân dục vấn lang niên kỷ/ Tứ thập niên tiền nhị thập tam” (Thiếp hỏi chàng năm nay bao tuổi? Bốn mươi năm trước anh mới có hăm ba thui” (Nguyễn Công Trứ). Lan man trượt theo chữ “nhân” của hai câu nổi tiếng, xưa nay mỹ nhân và danh tướng đều chẳng muốn người đời thấy cảnh mình lúc về chiều, khi già yếu và nhan sắc tàn phai, khai quật ra đoạn này:
“Nhất triêu xuân tận hồng nhan lãoHoa lạc nhân vong lưỡng bất triMỹ nhân tự cổ như danh tướngBất hứa nhân gian kiến bạch đầu”
(Một mai xuân tận hồng nhan lão/ Hoa rơi người mất biết gì nhau/ Mỹ nhân cũng tựa như danh tướng/ Không để nhân gian thấy bạc đầu)
Nghe cũng suôn sẻ hay ho lắm, nghĩ chuyến ni tóm được nguyên con rồi. Chưa hí hửng vội, cẩn thận đối chiếu thêm cú nữa, mệ cô đứa mô ghép hai câu đó vào cuối Táng Hoa Từ của Hồng Lâu Mộng, chơi đểu lấy râu ông nọ cắm cằm bà kia. Có cha nào lý sự chứng minh “chăn tằm” mới đúng, nhưng cái đúng thuộc về số đông hehe, mà “cắm cằm” mới hài hước chớ.
“Sống ở trên đời đã là chuyện điên rồ, sao còn muốn lên tận trời xanh?”, sống trọn kiếp người đã quá gian nan rồi, cõi thiên đường chắc gì đã vui? Riêng Chá Cô Thiên của Lục Du, tìm mờ mắt không ra trên các trang tiếng Việt, hết cách chơi luôn các trang tiếng Tàu, Baidu Baike (Bách độ Bách khoa https://baike.baidu.com/item/%E9%B9%A7%E9%B8%AA%E5%A4%A9%C2%B7%E6%8F%92%E8%84%9A%E7%BA%A2%E5%B0%98%E5%B7%B2%E6%98%AF%E9%A2%A0) có vẻ đáng tin cậy nhất (hay cũng như Wiki?). Đoán ý, không gò ép chính xác từng câu từ nguyên tác.
鹧鸪天插腳紅塵已是顛更求平地上青天新來有個生涯別買斷煙波不用錢沽酒市，采菱船醉聽風雨擁蓑眠三山老子真堪笑見事遲來四十年。
Sáp cước hồng trần dĩ thị điênCánh cầu bình địa thượng thanh thiênTân lai hữu cá sinh nhai biệtMãi đoạn yên ba bất dụng tiềnCô tửu thị, thái lăng thuyềnTúy ngân phong vũ ủng soa miênTam Sơn lão tử chân kham tiếuKiến sự trì lai tứ thập niên.
Dịch nghĩa:
Chen chân vào chốn hồng trần đã là chuyện điên rồSao còn mơ tưởng cõi bình yên ở tít trời xanh?Sẽ cất căn chòi sống cách biệtCắt đứt mọi thị phi với tiền tàiNgày ngày rượu chợ, chèo thuyền hái củ ấuSay trùm áo tơi nằm nghe gió mưa reoÔng già Tam Sơn thật đáng cườiTrì hoãn giấc mơ này đã bốn mươi năm rồi.
Phỏng dịch:
Bon chen vào chốn hồng trầnSao còn mộng tưởng an nhàn trời xanh?Chờ ngày cất mái lều tranhNhàn cư tránh hết lợi danh cõi đờiNgày ngày thuyền nhỏ rong chơiĐêm đêm nghe tiếng mưa rơi hiên nhàTam Sơn lão tử thật làBốn mươi năm vẫn chỉ là giấc mơ.
Chỉ cần nửa giờ đứt Gúc lũ thợ code sẽ quay tít như bọ xít, thiếu Gúc và HVDic thì còn lâu mới tán dóc được chừng này khi mù tịt chữ Hán. Còn cuộc đời không search engine không Internet chắc sẽ rất yên bình, lên nghĩa trang biết.
Tìm hoài không có hình minh họa nào vừa ý, cái đẹp thì búi tóc lại thiếu gươm, cái xõa tóc lại kiểu anime vớ vẩn. Thôi lấy clip Vietsub minh họa.
